Wanneer krijgt u een strafblad en hoe lang blijft een strafblad bewaard?

Heeft u zich ooit afgevraagd wanneer mensen precies een strafblad krijgen? Of hoe de overheid vastlegt wanneer iemand een grens overgaat die strafrechtelijk relevant is? In dit artikel gaan we dieper in op de Nederlandse regelgeving omtrent justitiële documentatie. We beantwoorden de vragen: wanneer krijg je een strafblad en hoe lang blijft een strafblad feitelijk in de systemen staan? En we belichten de verschillen tussen overtredingen en misdrijven, en hoe u uw eigen strafblad kunt inzien.

Wanneer krijgt u een strafblad? 

De term strafblad is de gangbare benaming voor de Justitiële Documentatie. Dit is een officieel register, beheerd door de Justitiële Informatiedienst (Justid), waarin de overheid alle strafrechtelijke gegevens van burgers bijhoudt. In Nederland kan iedereen van 12 jaar of ouder een strafblad krijgen. De aard van het strafbare feit bepaalt of er een aantekening in dit register komt:

Misdrijven: altijd een strafblad

Bij een misdrijf – dit zijn de ernstigere strafbare feiten zoals diefstal, mishandeling of fraude – krijgt iedereen van 12 jaar of ouder altijd een strafblad. De registratie begint al op het moment dat het Openbaar Ministerie (OM) besluit uw zaak te gaan behandelen.

Zelfs als u later door de rechter vrijgesproken wordt, of als het OM besluit om uw zaak niet te vervolgen (een zogenaamd sepot), blijft het feit dat u verdachte bent geweest van een misdrijf, geregistreerd in uw justitiële documentatie, wat in de volksmond uw strafblad heet.

Overtredingen: alleen bij zwaardere straffen

Bij overtredingen – lichtere feiten zoals lichte verkeersovertredingen of wildplassen – krijgt u lang niet altijd een strafblad. De hoofdregel is dat er géén strafblad volgt bij:

• Een geldboete van het OM of de rechter die lager is dan € 130,-.

• Verkeersovertredingen die onder de Wet Mulder vallen (herkenbaar aan de 'M' rechtsboven op de boete, zoals snelheidsovertredingen en fout parkeren).

U krijgt wél een strafblad voor een overtreding als u een zwaardere straf krijgt opgelegd, zoals een gevangenisstraf (hechtenis), een taakstraf, of een hogere geldboete.

De rol van de strafbeschikking

Het Openbaar Ministerie (OM) mag voor veel voorkomende feiten zelf een straf opleggen, bijvoorbeeld in de vorm van een boete, een taakstraf of een rijverbod. Deze strafoplegging zonder tussenkomst van een rechter heet een strafbeschikking.

Of u voor een strafbeschikking een strafblad krijgt, hangt af van de zwaarte van de opgelegde straf en of het een misdrijf of overtreding betreft. Bij een misdrijf leidt een strafbeschikking in de regel tot een strafblad. Bij een overtreding, zoals hierboven vermeld, is dit afhankelijk van de hoogte van de boete of de soort straf. Het is belangrijk te beseffen dat het accepteren van een strafbeschikking juridisch gelijkstaat aan een veroordeling en dus invloed kan hebben op uw strafblad.

Strafblad en minderjarig?

Als minderjarige gelden in principe dezelfde regels rondom het strafblad. Tussen 12 en 18 jaar wordt het jeugdstrafrecht toegepast, maar de feiten worden wel geregistreerd. Ook minderjarigen krijgen dus een strafblad. 

Er geldt voor minderjarigen wel een coulance wanneer het de Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) betreft. Deze verklaring heeft u in sommige gevallen nodig bij bijvoorbeeld stages of banen. Voor lichte feiten of overtredingen die door minderjarigen zijn gepleegd, wordt er vaak maar 1 jaar teruggekeken, in plaats van de standaard 4 jaar voor volwassenen. Dit beleid weerspiegelt de gedachte dat jongeren recht hebben op een tweede kans en dat jeugdzonden hun maatschappelijke toekomst (zoals stages of banen) niet onnodig mogen belemmeren. Desondanks is het belangrijk om te weten dat ook een strafblad voor minderjarigen gevolgen kan hebben, met name bij ernstige misdrijven waarbij de termijn langer kan zijn.

Hoe lang blijft een strafblad bewaard?

De bewaartermijn van uw justitiële gegevens is niet vast. Hoe lang een strafblad bewaard blijft, hangt af van de aard van het feit en de opgelegde straf.

Bewaartermijnen voor overtredingen

De bewaartermijn voor overtredingen is relatief kort, tenzij er zwaardere straffen zijn opgelegd:

• 5 jaar na de einduitspraak of het voldoen aan de strafbeschikking als u bent veroordeeld tot een geldboete (boven de € 130,-).

• 10 jaar na de einduitspraak of het voldoen aan de strafbeschikking als u bent veroordeeld tot een taakstraf of gevangenisstraf (hechtenis).

Bewaartermijnen voor misdrijven

Bij misdrijven zijn de bewaartermijnen aanzienlijk langer. De duur hangt af van de maximale straf die de wet op het misdrijf stelt:

• Misdrijven met minder dan 6 jaar gevangenisstraf (denk aan winkeldiefstal): de gegevens blijven 20 jaar bewaard na de einduitspraak of het voldoen aan de strafbeschikking.

• Misdrijven met 6 jaar gevangenisstraf of meer (denk aan zware mishandeling): de bewaartermijn is 30 jaar na de einduitspraak.

• Zedenmisdrijven en misdrijven met een levenslange gevangenisstraf of een lange TBS-maatregel: de bewaartermijn bedraagt 80 jaar.

Verlenging en cumulatie van het strafblad

Een belangrijk aspect is de verlenging of cumulatie van het strafblad. Als u na een eerdere registratie opnieuw met justitie in aanraking komt en voor een nieuw feit wordt veroordeeld, dan wordt de bewaartermijn van het eerdere feit verlengd tot het einde van de bewaartermijn van het laatste en zwaarste misdrijf. Dit betekent dat eerdere, lichtere feiten langer op uw strafblad kunnen blijven staan dan oorspronkelijk het geval zou zijn geweest. Dit maakt het antwoord op de vraag hoe lang een strafblad bewaard wordt, afhankelijk van uw verdere gedrag.

Strafblad verjaring en verwijdering

Na een aantal jaar, afhankelijk van het strafbare feit, wordt uw strafblad dus verwijderd. Het kan ook dat er sprake is van verjaring van het strafblad. 

Het Openbaar Ministerie kan het recht tot strafvervolging verliezen door verjaring. Als dit gebeurt, en de officier van justitie kan u niet meer vervolgen, moeten de gegevens over dit specifieke feit direct van uw strafblad worden verwijderd. Dit is een vorm van strafbladverjaring die direct leidt tot verwijdering van het feit. De termijnen voor deze verjaring variëren sterk per strafbaar feit en zijn wettelijk vastgelegd.

In uitzonderlijke gevallen, en nadat de bewaartermijn is verstreken, kunt u een verzoek tot verwijdering van de gegevens van uw strafblad indienen bij de Justitiële Informatiedienst. Dit is echter geen eenvoudige procedure en wordt alleen in bijzondere situaties toegewezen.

Uw eigen strafblad inzien

Wilt u uw eigen strafblad inzien? Het is begrijpelijk dat u wilt weten welke gegevens er over u zijn vastgelegd. U heeft het recht om uw eigen justitiële gegevens in te zien. Het is echter belangrijk om te weten dat u niet zomaar een strafblad kunt opvragen.

U kunt een verzoek indienen bij de Justitiële Informatiedienst (Justid) om een Overzicht Justitiële Gegevens te ontvangen, dat is bedoeld om u inzage te geven in de gegevens die van u worden verwerkt.

Het proces om uw strafblad inzien verloopt als volgt:

1. U dient een schriftelijk verzoek in bij de Justitiële Informatiedienst.

2. Na goedkeuring ontvangt u een uitnodiging van de rechtbank in uw regio.

3. U kunt het overzicht persoonlijk en tegen een kleine vergoeding inzien bij de griffie van de rechtbank.

Het is dus geen kwestie van online het strafblad opvragen en een kopie thuisgestuurd krijgen. U ziet het document op locatie in, onder toezicht van de rechtbank. Dit onderstreept hoe zorgvuldig de overheid met deze gevoelige informatie omgaat.

Juridische hulp bij twijfel of VOG-problemen

Het strafblad is een belangrijk instrument in het Nederlandse rechtssysteem. De regels over wanneer u een strafblad krijgt en hoe lang een strafblad geregistreerd blijft, zijn gedetailleerd en hangen sterk af van de aard van het strafbare feit, de zwaarte van de opgelegde straf, en of er sprake is van recidive of strafblad verjaring. De impact van een strafblad is groot, zowel voor de individuele burger als voor de maatschappij.

Mocht u twijfelen over uw eigen situatie, of wilt u uw strafblad inzien of een officieel strafblad opvragen (inzageverzoek), dan is de Justitiële Informatiedienst het eerste aanspreekpunt. Voor de meest actuele en persoonlijke juridische begeleiding is het altijd raadzaam om een gespecialiseerde advocaat in strafrecht te raadplegen. Een advocaat kan uw dossier beoordelen, de kans op een VOG inschatten en u bijstaan in het (verzet)proces. Heeft u hier vragen over? Aarzel dan niet om contact met ons op te nemen.