Hoe verloopt een strafzitting?

Bij een strafzitting behandelt een rechter een strafzaak. Deze bijeenkomst vindt plaats in een rechtszaal in de rechtbank. Het doel is om vast te stellen wat er precies is gebeurd. Na de strafzitting beslist de rechter of de verdachte schuldig is en welke straf de verdachte eventueel krijgt.

Wat is een dagvaarding?

Als u terecht moet staan voor een strafbaar feit, ontvangt u een dagvaarding om voor de rechter te verschijnen. In deze officiële oproep staat van welk strafbaar feit de officier van justitie u verdenkt. Ook staat er waar en wanneer de behandeling van uw zaak plaatsvindt. Op de achterkant van de dagvaarding vindt u ook informatie over uw rechten als verdachte, zoals het recht op een tolk en rechtsbijstand.

Bezwaar tegen dagvaarding

Als u vindt dat u ten onrechte bent gedagvaard, kunt u een bezwaarschrift indienen. U doet dit binnen 8 dagen bij de griffie van de rechtbank. In het bezwaarschrift omschrijft u waarom u het niet eens bent met de dagvaarding. Bijvoorbeeld omdat u vindt dat u onschuldig bent. De rechtbank neemt een beslissing over uw bezwaarschrift. Kunt u hier hulp bij gebruiken? Hendrickx, Vlielander, Van der Graaf Advocaten staat u vanaf het begin van het strafproces bij. 

Begin van de strafzitting in de rechtszaal

Bij binnenkomst in de rechtbank meldt u zich bij de balie. Bij de balie laat u uw legitimatiebewijs (rijbewijs, paspoort of identiteitskaart) zien en de dagvaarding. Vervolgens moet u door een detectiepoortje. Er wordt  gecontroleerd of u geen voorwerpen bij zich heeft die niet mee naar binnen mogen. Zoals bijvoorbeeld wapens. Maar ook spullen die als wapens gebruikt kunnen worden, zoals deodorant of een nagelschaartje. Tassen gaan door een bagagescanner. 

Bij de start van de zitting laat de bode eerst het publiek binnen. Daarna gaat de officier van justitie zitten. Vervolgens wordt de verdachte – eventueel samen met zijn advocaat – naar de rechtszaal gebracht. Net voordat de rechters binnenkomen roept de bode: ‘de rechtbank.’ Het is de bedoeling dat alle aanwezigen dan staan. De rechters zullen zeggen wanneer u weer mag zitten.

Vervolgens controleert de rechter persoonsgegevens van de verdachte om er zeker van te zijn dat de juiste persoon aanwezig is. Ook worden aanwezige andere personen, zoals getuigen of de advocaat, genoteerd. Daarna geeft de rechter een korte uitleg over de rechten van de verdachte tijdens de zitting, zoals het zwijgrecht.

Inhoudelijke behandeling

De inhoudelijke behandeling van de strafzaak doorloopt de volgende stappen:

1. Tenlastelegging: De officier van justitie leest de tenlastelegging voor. Dit is de officiële aanklacht die aangeeft voor welk strafbaar feit u als verdachte wordt aangeklaagd. Deze informatie staat ook in de dagvaarding.

2. Onderzoek door de rechter: De rechter stelt vragen aan de verdachte en aan eventuele opgeroepen getuigen en deskundigen. Ook de officier van justitie en de advocaat krijgen de gelegenheid om vragen te stellen. Getuigen en deskundigen leggen een eed of belofte af om de waarheid te spreken.

3. Strafdossier: De rechter bespreekt documenten uit het strafdossier, zoals verslagen van verhoren en bewijsmiddelen.

4. Behandeling vordering benadeelde partij (slachtoffer): Als er een slachtoffer is dat schade heeft geleden, wordt een eventueel ingediende vordering voor schadevergoeding behandeld. Het slachtoffer mag hier mondeling een toelichting op geven.

5. Spreekrecht slachtoffer: In sommige gevallen mag het slachtoffer gebruikmaken van het spreekrecht om toe te lichten welke gevolgen het strafbare feit voor hem of haar heeft gehad. Dit staat los van een eventuele schadevergoeding.

6. Persoonlijke omstandigheden verdachte: De rechter bespreekt ook de persoonlijke omstandigheden van de verdachte om een compleet beeld te krijgen en een passende straf te kunnen bepalen als er een veroordeling volgt.

7. Requisitoir: De officier van justitie geeft zijn standpunt over de zaak (requisitoir) en eist een bepaalde straf.

8. Pleidooi: Uw advocaat (of uzelf) houdt een pleidooi, waarin de verdediging wordt gevoerd. Alle relevante argumenten en feiten die de verdachte ontlasten of de zaak in een ander licht plaatsen, komen hierin aan bod.

9. Laatste woord: U krijgt het laatste woord om iets toe te voegen aan wat er gezegd is.

10. Afsluiting onderzoek: Na het laatste woord sluit de rechter het onderzoek af.

Uitspraak

Na de zitting doet de rechter uitspraak. Soms gebeurt dit direct, maar bij complexere zaken (zeker bij een meervoudige kamer) kan dit tot 14 dagen later zijn. Er zijn verschillende uitkomsten mogelijk:

• Vrijspraak: U wordt als verdachte niet schuldig bevonden.

• Ontslag van alle rechtsvervolging: Het feit is weliswaar bewezen, maar u wordt om juridische redenen niet strafbaar geacht.

• Veroordeling: U wordt schuldig bevonden en een straf wordt opgelegd.

De rechter beantwoordt hierbij altijd vier vragen: Is het feit bewezen? Is het bewezen feit strafbaar? Is de verdachte strafbaar? En welke straf of maatregel wordt opgelegd?

Hoe lang duurt een zitting in de rechtbank?

De duur van een strafzitting kan erg variëren. Het hangt vooral af van de zwaarte en complexiteit van de zaak. Zittingen bij de politierechter (voor lichtere misdrijven) duren gemiddeld 20 tot 30 minuten. Zaken die door de meervoudige kamer (drie rechters, voor complexere misdrijven) worden behandeld, duren vaak zo’n 60 tot 90 minuten. Echter, zeer omvangrijke en complexe strafzaken, met veel verdachten, getuigen of bewijsmateriaal, kunnen enkele dagen of zelfs langer duren en worden dan over meerdere zittingsdagen verspreid. De planning is vaak krap, waardoor zittingen kunnen uitlopen.

Advocaat niet verplicht bij strafzaken

In strafzaken bent u niet verplicht om een advocaat te nemen. U mag dus uw eigen verdediging voeren. Als u verdacht wordt van een misdrijf, is het wel verstandig om een advocaat in te schakelen. Als u de rechtsbijstand niet zelf kunt betalen, kan uw advocaat gesubsidieerde rechtsbijstand voor u aanvragen. De overheid betaalt dan uw advocaat; u betaalt alleen een eigen bijdrage. Onze advocaten kunnen u altijd bijstaan. 

Wat gebeurt er als u niet komt opdagen na een dagvaarding?

Als u niet opdaagt na een dagvaarding, kan de rechter de zaak bij verstek behandelen. Dit betekent dat er een uitspraak volgt zonder dat u aanwezig bent. Meestal leidt dit tot een veroordeling op basis van de informatie in het dossier, inclusief een opgelegde straf. Soms kan de rechter de politie opdracht geven om u op te halen om alsnog bij de zitting aanwezig te zijn.

Uw afwezigheid kan een negatieve indruk achterlaten bij de rechter. Als u niet kunt komen, meld dit dan direct schriftelijk en met bewijs bij de rechtbank of het Openbaar Ministerie. Indien u al bij verstek bent veroordeeld, kunt u binnen een bepaalde termijn in verzet gaan om de zaak alsnog inhoudelijk te laten behandelen. Het is belangrijk om een dagvaarding serieus te nemen en bij twijfel juridisch advies in te winnen.

Een strafzitting is dus een zorgvuldig proces, met duidelijke stappen en rollen voor alle betrokkenen. Het draait allemaal om het vinden van de waarheid en het waarborgen van rechtvaardigheid. Mocht u ooit zelf betrokken raken bij een strafzaak, dan weet u nu globaal wat u kunt verwachten. Neem bij verdere vragen of advies gerust contact met ons op.