Hoe lang mag u in voorarrest zitten? Van politiecel tot rechtszaal

In een eerder artikel hebben we uitgebreid stilgestaan bij wat er gebeurt direct nadat een verdachte is aangehouden. We bespraken hoe lang de politie je mag vasthouden voor verhoor en onderzoek, en welke rechten je in die eerste cruciale uren en dagen hebt na een arrestatie. Maar wat gebeurt er als de politie en officier van justitie besluiten dat er meer tijd nodig is? Dan kom je in het voorarrest terecht – een fase die veel langer kan duren dan die eerste dagen na de aanhouding door de politie.

Voorarrest is geen straf, maar een vergaande maatregel. Het betekent dat een verdachte vastzit in afwachting van een proces, voordat een rechter een definitief oordeel heeft geveld over het gepleegde strafbare feit. De vraag die we in dit artikel behandelen is: hoe lang mag je in voorarrest zitten? En wie bepaalt dat?

Van 'vasthouden voor onderzoek' naar voorlopige hechtenis

Zoals we in het artikel: Hoe lang mag de politie iemand vasthouden voor verhoor? uitleggen, begint het traject nadat je bent gearresteerd met het ophouden voor onderzoek (maximaal 9 uur, exclusief de nachtelijke uren) en de inverzekeringstelling (maximaal 3 dagen, eenmalig te verlengen met 3 dagen). In totaal kan dit u dus al zes dagen op het politiebureau of in een huis van bewaring houden.

Als deze periodes niet volstaan om het onderzoek af te ronden of als er andere dringende redenen zijn om u langer vast te houden, komt de rechter om de hoek kijken. We spreken dan van voorlopige hechtenis. Wat is voorlopige hechtenis? Dit is een verzamelterm voor de langere periodes van hechtenis die altijd door een rechter worden bevolen. De duur van detentie wordt aanzienlijk verlengd met deze voorlopige hechtenis. 

De fases van voorlopige hechtenis

De voorlopige hechtenis kent twee opeenvolgende fasen:

1. Bewaring: de eerste 14 dagen

Nadat de zes dagen van inverzekeringstelling zijn verstreken en de officier van justitie van mening is dat u langer vastgehouden moet worden, zal hij de rechter-commissaris vragen om een bevel tot bewaring af te geven. Dit gebeurt tijdens een zitting achter gesloten deuren.

De rechter-commissaris toetst hierbij kritisch of er voldoende verdenking is en of er zogenoemde 'gronden' zijn om u langer vast te houden. Voorbeelden van zulke gronden zijn:

• Vluchtgevaar: De vrees dat u zal vluchten als u op vrije voeten bent.

• Recidivegevaar: Het risico dat u opnieuw een strafbaar feit zult plegen.

• Collusiegevaar: De mogelijkheid dat u bewijsmateriaal zal beïnvloeden of getuigen zult benaderen.

• Ernstige verstoring van de openbare orde: Bij zware delicten die grote maatschappelijke onrust veroorzaken.

Als de rechter-commissaris akkoord gaat, wordt u voor maximaal 14 dagen in bewaring gesteld. Dit betekent dat u vanuit het politiebureau wordt overgebracht naar een huis van bewaring.

2. Gevangenhouding: 90 dagen en potentieel langer

Is ook na de bewaringstermijn van 14 dagen meer tijd nodig voor het onderzoek of de voorbereiding van de rechtszaak? Hoe lang duurt een politie onderzoek dan? Dit kan variëren. De officier van justitie kan de rechtbank vragen om een bevel tot gevangenhouding af te geven. Dit verzoek wordt behandeld tijdens een openbare zitting, de zogenaamde 'raadkamer'. Ook hier toetst de rechtbank streng of er nog steeds gronden zijn voor detentie.

Een bevel tot gevangenhouding wordt in eerste instantie afgegeven voor maximaal 90 dagen. Maar let op: deze termijn is niet definitief! De rechtbank kan de gevangenhouding, indien nodig, meerdere keren verlengen met periodes van steeds maximaal 90 dagen. Dit kan doorgaan totdat de zaak inhoudelijk is behandeld door de rechter.

In complexe zaken, bijvoorbeeld bij grootschalige fraude, georganiseerde misdaad of ernstige geweldsdelicten, kan het voorarrest hierdoor maanden tot zelfs meer dan een jaar duren voordat de inhoudelijke behandeling van de zaak begint. De wet stelt geen absolute maximum duur aan het voorarrest zolang de zaak nog loopt en aan de wettelijke eisen wordt voldaan. De rechtbank moet echter wel elke 90 dagen beoordelen of de hechtenis nog steeds strikt noodzakelijk en proportioneel is. Dit is essentieel om te bepalen hoe lang het voorarrest mag duren.

Uw rechten in voorarrest

Ook in voorarrest heeft u belangrijke rechten. Een advocaat kan een grote rol spelen in deze fase. Hij of zij kan:

• U adviseren over de gronden en de duur van het voorarrest.

• Regelmatig contact met u onderhouden in de gevangenis.

• Bezwaar maken tegen de beslissing tot (verlenging van) de voorlopige hechtenis, bijvoorbeeld door een 'schorsingsverzoek' in te dienen. Dit betekent dat uw advocaat vraagt om uw voorarrest onder bepaalde voorwaarden op te schorten, bijvoorbeeld met een enkelband of door het volgen van een behandeling.

Wordt u uiteindelijk veroordeeld voor het strafbaar feit? Dan wordt de tijd die u in voorarrest heeft doorgebracht meestal van de opgelegde straf afgetrokken. Wordt u vrijgesproken, of wordt uw zaak geseponeerd? Dan kunt u als verdachte onder bepaalde voorwaarden aanspraak maken op schadevergoeding voor de tijd die u onterecht vast heeft gezeten.

Een langdurig proces

Zoals u ziet, is de vraag hoe lang u in voorarrest mag zitten een stuk complexer dan alleen de eerste uren na een arrestatie. Het kan een langdurige en ingrijpende periode zijn, waarbij de rechter een doorslaggevende rol speelt. Het is dan ook van essentieel belang om gedurende het hele proces de juiste juridische bijstand te hebben.

Heeft u na het lezen van dit artikel nog vragen over de duur van voorarrest of over uw specifieke situatie als verdachte na een procedure aanhouding politie? Aarzel dan niet om contact op te nemen. We zijn er om u te helpen in dit complexe juridische doolhof.